Kupunguza Maumivu katika Tiba: Ushindi wa Nusu Kaputi
Historia ya tiba imejaa mafanikio na ugunduzi wa kusisimua, lakini mmoja wa ugunduzi muhimu zaidi wa karne ya 19 ni upunguzaji wa maumivu, ambao umewezesha upasuaji wa hali ya juu na umesaidia wagonjwa wa umri tofauti na hali za kiafya kupatiwa matibabu. Dhana hii ya kupunguza maumivu inaleta maana ya "bila hisia," na inatokana na maneno ya Kigiriki "an," lenye maana ya "bila," na "aesthesis," lenye maana ya "hisia" ambapo katika lugha ya kiingereza, nusu kaputi hufahamika kama "anaesthesia."
Katika nyakati za kale, madaktari walijitahidi kupunguza maumivu kwa wagonjwa kabla ya ugunduzi huu wa "upunguzaji wa maumivu." Njia zilizotumiwa zilikuwa za kushangaza, kama vile kuweka bakuli la mbao juu ya kichwa cha mgonjwa na kulipiga mara kwa mara, hatimaye kumsababisha kupoteza fahamu. Njia nyingine ilikuwa kutumia dawa na pombe ili kufanya wagonjwa wawe hawajitambui. Hata hivyo, njia hizi zilikuwa na mapungufu makubwa na hazikuweza kuuondoa ule uchungu wa kuchanwa, au kupasuliwa kikamilifu.
Lakini mnamo Oktoba 16, 1846, daktari wa meno Mmarekani "William Morton" alifanya kitu ambacho kilishangaza ulimwengu wa matibabu. Alionyesha kuwa etha (ether), dutu ya kuvuta, inaweza kumfanya mtu kutokuwa na hisia wakati wa upasuaji. Morton alimruhusu mgonjwa kupumua mvuke wa hii etha, na mara tu mgonjwa alipoanza kupoteza fahamu, upasuaji ulifanyika bila uchungu wowote. Onyesho hili la kushangaza lilileta mageuzi katika ulimwengu wa tiba.
Kwa kusikitisha, baada ya tukio hili kubwa, kulikuwa na miaka 20 ya migogoro na mabishano kati ya watu watatu ambao kila mmoja alidai kushiriki katika ugunduzi wa njia hii ya upunguzaji wa maumivu. Morton aliharakisha kusajili pamoja na kupata leseni ya etha na kuweza kudhibiti ugunduzi huu kwa faida yake binafsi. Mwalimu wa Morton, mwanakemia Charles Thomas Jackson, alidai kwamba yeye ndiye aliyegundua na kumsisitiza Morton kujaribu etha. Wakati huo huo, daktari wa meno Horace Wells kutoka Connecticut alionyesha ushahidi imara kwamba alikuwa amefanikiwa kupunguza maumivu miaka miwili mapema kutumia gesi nyingine ambayo ni oksidi ya nitrojeni.
Inaweza kuwa ngumu kufahamu jinsi ugunduzi huu ulivyokuwa mkubwa katika muktadha wa tiba ya leo. Kabla ya upunguzaji wa maumivu, upasuaji ulikuwa chaguo la mwisho na lenye kutisha, na mbinu chache sana za upasuaji zilikuwa zinawezekana. Wagonjwa walilazimika kushikiliwa au kunyimwa uhuru wakati wengine walikuwa na bahati ya kupoteza fahamu kutokana na maumivu makali. Wagonjwa wengi walikufa wakati wa upasuaji au muda mfupi baada ya kumalizika.
Hivyo, ingekuwa sawa kusema kuwa upunguzaji wa maumivu ulikuwa mwisho wa mateso kwa wagonjwa na kuleta matumaini kwa wale waliokuwa wanahitaji upasuaji. Nusu kaputi, ambayo ni sehemu muhimu ya upunguzaji wa maumivu, inawezesha madaktari kufanya upasuaji au matibabu bila kusababisha maumivu makali kwa wagonjwa. Hii imewezesha upasuaji wa kina zaidi na umesaidia kuboresha huduma za afya kwa ujumla.
Waafrika pia tuna historia tajiri ya kutumia njia mbalimbali za upunguzaji wa maumivu kwa wagonjwa. Moja ya njia ya kuvutia iliyotumiwa katika jamii za Kiafrika ilihusisha matumizi ya dawa za mitishamba na vitu asilia kusababisha hali ya kutoweza kujitambua au kupunguza maumivu wakati wa matibabu ya kitabibu. Hapa kuna njia kadhaa ambazo zilitumiwa kihistoria:
Upunguzaji wa Maumivu kwa Kutumia Mimea: Waponyaji wa jadi barani Afrika mara nyingi walikuwa na maarifa mazuri ya mimea na mitishamba ya eneo lao lenye mali za dawa. Mimea hii ilikuwa inaweza kutumiwa kuandaa dawa ambazo zilisababisha hali ya utulivu au kupunguza hisia za maumivu, kusaidia kupunguza maumivu wakati wa upasuaji au matibabu ya kitabibu.
Desturi za Kitamaduni: Katika tamaduni fulani za Kiafrika, muziki, ngoma, na mila za kibinadamu zilitumika kama njia ya kumtuliza mgonjwa wakati wa matibabu yenye maumivu. Desturi hizi za kitamaduni zilisaidia wagonjwa kukabiliana na maumivu na wasiwasi.
Upunguzaji wa Maumivu wa Kienyeji: Baadhi ya maeneo barani Afrika yalitumia vitu asilia vyenye sifa za kuleta utepetevu. Kwa mfano, kutumia utomvu wa mimea fulani au uchafu wa wadudu fulani kunaweza kusababisha eneo fulani lisihisi maumivu, kutoa upunguzaji wa maumivu kwa eneo husika.
Mbinu za Akili na Mwili: Tiba za kienyeji za Kiafrika mara nyingi zilijumuisha mbinu za akili na mwili, kama vile kutafakari na mawazo ya kuelekezwa, ili kusaidia wagonjwa kupumzika na kudhibiti maumivu.
Ujuzi wa Upasuaji: Waponyaji na wachunguzi wa Kiafrika walikuwa na ujuzi wa kushangaza wa upasuaji, ambao uliwaruhusu kutekeleza taratibu mbalimbali kwa umakini. Ujuzi huu, ukichanganywa na njia za upunguzaji wa maumivu, ulichangia kwa mafanikio katika upasuaji.
Ni muhimu kuelewa kuwa njia hizi zilikuwa tofauti kulingana na maeneo na tamaduni mbalimbali za Kiafrika, na zilirithishwa kizazi hadi kizazi ndani ya jamii maalum. Aidha, matumizi ya upunguzaji wa maumivu katika tiba ya jadi ya Kiafrika mara nyingi yalikuwa yanahusiana na aina fulani za taratibu za matibabu na magonjwa maalum.
Kwa hivyo, nusu kaputi ni mbinu yenye nguvu inayosaidia kupunguza maumivu kwa wagonjwa wanaohitaji upasuaji na imeleta mageuzi katika tiba ya kisasa. La sivyo vuta picha ya vifo ambavyo vingetokea pasipo kuwa na nusu kaputi, Mama zetu ambao wameshindwa kuzaa kwa njia ya kawaida wangekuwa hatarni, pia wagonjwa mbalimbali.
Ni matumaini yangu umefaidika na elimu hii chache kuhusu nusu kaputi, lakini pia baadhi ya dawa ambazo zinatumika kwa ajili ya nusu kaputi hazipatikani kiholela na ambao wanaweza kuzipata ni madaktari waliothibitishwa pekee kwa maana zinaweza kuleta uraibu (addicition) na watu wakatumia vibaya dawa hizi kwa ajili ya kupata alosto.
0 Maoni